Het is zuivere kleuterlogica:

• Als jij mij duwt, duw ik terug. 

• Wat jij mag, mag ik ook. 

• Oog om oog, tand om tand. 
  
  

De morele ontwikkeling van een kleuter is gestart, maar komt zeker nog niet vanuit zichzelf. Een kleuter leert nog maar de eerste stappen in ordenen van acties in goed of fout, ‘flink of stout’. Ze kijken naar het gedrag van jou, als volwassene. Ze merken jouw inschatting van een situatie op en hoe jij daarop reageert. Dat is hun maatstaf. 

Kleuters weten zo heel snel dat duwen niet mag. Maar wat ze vervolgens met deze grens moeten aanvangen, weten ze niet. Ze tasten in het duister en hebben vaak geen idee wat dan wel kan. 

Beeld je even in: 

• Twee kleuters zitten in de klaskring naast elkaar.
• Twee kleuters proberen zich stil te houden in de rij. 
• Twee broers zitten naast elkaar aan tafel. 
• Broer en zus zitten op de achterbank van je auto. 

Deze voorbeelden hebben tenminste 1 rode draad: twee jonge kinderen, op een beperkte oppervlakte, dicht bij elkaar en een nood aan beweging/reactie die op dat moment niet mogelijk is. Ook onze reactie is vaak verwarrend. De ene keer zeggen we misschien 'Duwen mag niet'!, de andere keer zeggen we 'Je moet je nu ook niet laten doen he!'

 
Hoe help je een kleuter dan wel op weg? 

1. Bedaar de gemoederen. 

Emotie en ratio begrijpen elkaar niet. Probeer geen rustig gesprek vol argumenten en overtuigingen te voeren tegen twee brokjes emotie.  Zie de emoties. Benoem ze en laat ze ook, binnen de grenzen, zijn. 
Kleuters laten de strijd los wanneer ze gezien worden en hun emotie er mag zijn. Dan hoeven ze de situatie en ieders aandeel niet meer uit te leggen en hoeven ze je niet te overtuigen van hun onschuld. Enkel dan stopt de escalatie en bereikt een emotie haar hoogtepunt. De rust kan geleidelijk terugkeren en pas dan is een gesprek echt mogelijk.

2. Geen schuld.

Leg de focus niet op schuld en strafmaat. Een kind probeert dan zijn hachje te redden en zal eerder zaken verdoezelen dan open in gesprek te gaan. Bij de focus op een schuldvraag is er weinig aandacht naar een echte oplossing. Enkel het oordeel van de volwassene vult dan de kamer. 

 3. Leer kinderen stapsgewijs zelf omgaan met conflict, ook met fysieke reacties. 

Leer het kind de eigen grens aangeven door een duidelijke stop te zeggen. Wordt deze grens niet gerespecteerd, dan dient men voor zelfbehoud het zelf te stoppen door zich uit de situatie te begeven of hulp te vragen aan een volwassene. 
Met dezelfde wapens terug strijden is dan misschien wel begrijpbaar, het kan niet als oplossingsstrategie aangereikt worden.