Wat wil je me vertellen?

De taalontwikkeling lijkt bij de meeste kinderen spontaan en automatisch te verlopen . Eerste woordjes komen al rond het eerste levensjaar en breiden razendsnel uit naar een uitgebreide woordenschat. Maar communicatie is veel meer dan een arsenaal aan woorden. Het is zowel spreken met woorden als het hanteren en begrijpen van de taal zonder woorden. Communicatie is een middel om jezelf uit te drukken en een ander goed en genuanceerd te begrijpen. Het is onlosmakelijk verbonden met de sociaal-emotionele ontwikkeling en is heel moeilijk volledig in regels uit te drukken.

Als volwassene zijn we getraind in het begrijpen van de non-verbale communicatie. We merken op wanneer iemand met de ogen draait of zucht. We zien wanneer iemand zich niet goed voelt, maar pikken ook het enthousiasme van de ander makkelijk op.

Staan we ook voldoende stil bij wat onze kleuter non-verbaal vertelt?

 Verhaal uit de praktijk

Jeff is 5 jaar en sleept zich na een schooldag naar de auto. Hij is zeker geen brokje enthousiasme na een lange dag en zal ogenschijnlijk omgekeerd handelen dan dat wat mama vraagt.

Jeffs gedrag toont zijn opgebouwde spanning, zijn behoefte aan rust en autonomie. Als mama dit gedrag als lastig leest, voelt ze zich dagelijks verwikkeld in een strijd. Ze voelt zich machteloos en lijkt weinig rustmomenten te kunnen creëren na school.

Pas wanneer mama het gedrag las als ‘ik heb een zware dag gehad en ik heb je nodig bij het verwerken ervan’, kon mama vertragen. Vertragen, afstemmen op de gevoelswereld van Jeff en instappen in die kleuterwereld. Mama communiceert dit nu niet meer 100 vragen en sturende opmerkingen. Ze toont zich beschikbaar, blijft nabij, maar wacht daarbij ook geduldig tot Jeff ruimte heeft voor contact en hulp. Dat naar de auto stappen nog steeds niet vlot verloopt, is voor mama geen frustratie of zorg meer. Het is een voorspelbare communicatie die ook veel informatie geeft hoe lastig of zwaar de dag was voor Jeff.

Metafoor van de ijsberg

Gedrag is communicatie.

Onder het wateroppervlak zit de grootste massa van een ijsberg. Het topje ervan toont ons maar een klein deel van wat er werkelijk aan de hand is.

Dat is net zo bij een kleuter. Het topje van de ijsberg, dat wat zichtbaar is, is het gedrag van de kleuter. Het is een seingever van dat wat er onder zit.

Onder dit gedrag zit vaak een onvervulde behoefte, een gebrek aan informatie of een opgebouwde spanning. Bij die zaken heeft een kleuter vaak nog heel wat hulp nodig. Het gedrag als seingever zien, zorgt voor afgestemd communiceren met je kleuter. Zo blijven we niet nodeloos aandacht geven aan het oppervlakkige, maar bieden we hulp op maat.

We praten niet meer naast elkaar, maar met elkaar.